Gurdjieff bu ikinci yöntemi kullandı. Bu ikinci yöntem İslam’dan, Sufi geleneğinden gelir. Onlar çok derinlemesine çalışmışlardır. “Ben”i hatırla… Her ne yapıyor olursan ol. Su içiyorsun, yemek yiyorsun; hatırla: “Ben varım.” Yemeye devam et ve hatırlamaya devam et: “Ben varım, ben varım.” Bunu unutma! Zordur, çünkü var olduğunu zaten bildiğini düşünürsün, bu yüzden bunu hatırlayıp durmanın ne gereği vardır?
Yürüken hatırla: “Ben varım.” Bırak yürüyüş orada olsun, yürümeye devam et, ama bu kendini hatırlayışa sabitlen daima: “Ben varım, ben varım, ben varım.” Bunu unutma. Beni dinliyorsun… Burada yap. Beni dinliyorsun. O kadar karışma, dalma, özdeşleşme. Ben her ne diyorsam, hatırla, hatırlamaya devam et. Dinleyiş oradadır, sözcükler oradadır, biri konuşuyor, sensin… “Ben varım, ben varım, ben varım.” Bırak bu “ben varım” daimi bir farkındalık faktörü olsun.
Çok güçtür. Tek bir dakika boyunca bile hatırlayamazsn. Dene. Saatini gözlerinin önüne koy ve kolların hareket etmesine bak. Bir saniye, iki saniye, üç saniye… Ona bakmaya devam et. İki şey yap: Saniyeleri gösteren kolun hareketine bak ve daima hatırla, “Ben varım, ben varım.” Her saniye ile hatırla, “Ben varım” Beş, altı saniye sonra unuttuğunu hissedeceksin. Aniden hatırlayacaksın: “Saniyeler geçti ve ben ‘ben varım’ı hatırlayamadım.”
Tek bir dakika boyunca hatırlamak bile mucizedir. Ve bir dakika boyunca hatırlayabilirsen, teknik sana uygundur. O zaman yap. Onun aracılığı ile düşlerin ötesine geçmeyi, düşlerin düş olduğunu bilmeyi başarabileceksin.
Nasıl işe yarıyor? Bütün gün “Ben varım,” diye hatırlamayı başarabilirsen, bu hatırlayış uykuna da işler. Ve düş görürken, devamlı hatırlarsın: “Ben varım.” Düşte “Ben varım”ı hatırlayabilirsen, düş yalnızca bir düş olur. O zaman düş seni aldatamaz, o zaman gerçeklikmiş gibi hissedilemez. Mekanizma şudur: Düş gerçeklik gibi hissedilir, çünkü sen kendini hatırlayışı gözden kaçırıyorsun; “Ben varım”ı gözden kaçırıyorsun. Kendini hatırlayış yoksa, o zaman düşler gerçeklik oluyor. Kendini hatırlayış varsa, o zaman gerçeklik, sözde gerçeklik yalnızca bir düş halini alıyor.